Лида
Ли́да (бел. Ліда, лит. Lyda, пол. Lida) — Белоруссилэн шундыпуксён палысьтыз кар. Гродно улосысь бадӟым промышленной центр, Лида ёрослэн шоркарез.
Кар | |||||
Лида | |||||
---|---|---|---|---|---|
бел. Ліда | |||||
|
|||||
53°53′14″ с. ш. 25°18′10″ в. д.HGЯO | |||||
Кун | Белоруссия | ||||
Историез но географиез | |||||
Кылдэм дырыз | 1323 | ||||
Нырысьсэ тодэ уськытон | 1323 | ||||
Площадез | 50 км² | ||||
Шоринтылэн ӝуждалаез | 158 ± 1 метр и 144 метр[1] | ||||
Часовой пояс | UTC+3:00[d] | ||||
Улӥсез | |||||
Улӥсез |
|
||||
Лыдпусо тодметъёс | |||||
Телефон кодэз | +375 Шаблон:Без начала | ||||
Почта интыпусэз | 231300 | ||||
Автомобиль кодэз | 4 | ||||
lida.by | |||||
|
|||||
Медиафайлы на Викискладе |
Интыяське Гродно улослэн шорсюлмаз. Лида дорысен Польшаен кунгожозь — 120 иськем, Литваен — 35 иськем, Гродно дорозь — 110 иськем, Вильнюсозь — 100 иськем, Минскозь — 164 иськем. 2013-тӥ арын 1-тӥ толшоре Лидаын улӥсьёслэн лыдзы 99 976 вылэм.
Историез Тупатыны
Лыдъяське, Лида 1323-тӥ арын кылдытэмын вал шуыса. Но Теодор Нарбут историк гожъяз, Лида 1180-тӥ арын кылдӥз но соку Дайнов княжествое пыриз шуыса.
Карысь улӥсьёсыз бигеръёслэсь но тевтон рыцарьёслэсь утён вылысь, 1323-тӥ арын кык шуръёс — Лидея но али куасьмон калэ вуэм Каменка — огазе луон интыын, Гедимин Быдӟым Литва Князь Лида замок пуктӥз, со секыт дыръёсы ватӥз карын улӥсьёсыз. Вашкала вакытъёсысь замок асьме дырозь возиськиз но туннэ Лидалэн символэз луэ. XIV—XVI дауръёсы Лида Литва Быдӟым Княжествоысь одӥгез бадӟым каръёс пӧлысь вал.
1795-тӥ арын Лида Росси империе пыриз. Совето-поляк ож (1919-тӥ-1921-тӥ аръёсы) бере Польшае пыриз.
Нимызлэн кылдэмез Тупатыны
Карлэн нимыз кылдэ балтийской lyda бордысь — корам нюлэс интыын утялтэм бусы.
Улӥсьёсыз Тупатыны
2010-тӥ арлэн даннойёсызъя, Лидаын 105 600 улӥсьёс лыдъяськизы. Соос пӧлын: 44,2 % — белорусъёс, 38,3 % — полякъёс но 14 % — ӟучъёс. Карын уло огъя 50-лэсь уно выжыосысь калыкъёс. XX даурлэн шорозяз отын тросгес еврейёс вылӥллям, 1897-тӥ арын отын 5 294 еврейёс улӥллям (9 323 улӥсьёс пӧлысь — 57 %); 1939-тӥ арын — 5 419 еврейёс; оккупация дыръя, 1941-тӥ арын 27-тӥ июньысен 1944-тӥ арын 9-тӥ июлёзь, Лидаын но Лида ёросын 25 149 мурт быдтэмын вал.
Экономикаез Тупатыны
Лидаын ужало 33 пӧртэм предприятиос: химической, сиён-юон, машина поттонъя, металлэн но пуэн ужанъя, электротехнической но мукет.