Ватка губерния:версиослэн висъяськемзы

Пушкесэз ӵушемын Пушкесэз ватсамын
Addbot (вераськон | Ваёсъёс)
ч-п Bot: Migrating 10 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1540335 (translate me)
Тупатонлэн валэктонэз ӧвӧл
1-тӥ чур:
'''Ватка губерния''' — [[Россия|Россиысь]] (Россия империысь, Россия республикаысь, Кенешо Союзысь) [[губерния]]. Губерни кар — [[Киров|Ватка]]. Кылдӥз 1796-тӥ арын Кузон губерниысь Ватка наместничестволэн интыяз. 1929-тӥ арын солэн музъемез Нижний Новгород улосэ пыре.
 
1775-тӥ арын Екатерина II-тӥлэн указэзъя кылдытэм Ватка наместничество люкемын 13 утемлы (уездлы): Ватка, Орлов, Глаз, Сарапул, Алабго, Слободской, Кайгород, Уржум, Котельнич, Царёвосанчурск, Малмыж, Яранск но Нолинск. '''Уезд каръёс''': [[Глаз]], [[Алабго]], [[Котельнич]], [[Малмыж]], [[Нолинск]], [[Орлов]], [[Сарапул]], [[Слободской]], [[Уржум]], [[Яранск]].
 
XIX-тӥ дауре губернилэн улонэз юн герӟаськемын вал Россиысь политика но мер улонэн. 1812-тӥ арын люкам калык ополчение Вятка губернилэн ог 20 000 улӥсьёсыз гожтӥськиз. Тужгес тодмоез соос пӧлысь - "ныл-кавалерист" [[Дурова, Надежда Александровна|Надежда Дурова]] (1783—1866).
 
Ватка музъем вылэ трос аръёс ӵоже ысъяллям [[ссыльной]]ёсты. Та музъем вылтӥ ортче вал [[Сибирь тракт]] - ссыльнойёсты Сибире келян сюрес (со вылэ ог 100 пала [[декабрист]]ъёс ортчемын). Куд-огез ссыльнойёс Вятка карын улэмын. 1830-60-тӥ аръёсы татчы тросэз полякъёс [[Поляк эксэйлык]]ын ортчем бугыръяськонъёсы пыриськемзы понна ссылкае келямын вал. Татчы ик ссылкае келямын вал [[Витберг, Александр Лаврентьевич|А. Л. Витберг]], [[Герцен, Александр Иванович|А. И. Герцен]], [[Салтыков-Щедрин, Михаил Евграфович|М. Е. Салтыков-Щедрин]].
 
XIX-тӥ даурлэн пумаз Ватка губерниын революци-демократи мынон кужмояны кутскиз. Трос революционеръёс - Ватка губернилэн нылъёсыз но пиосыз вылӥллям: [[М. П. Сажин]], [[Н. А.Чарушин]], [[С. Н. Халтурин]], [[Л. В. Чемоданова]], [[А. Д. Кувшинская]], [[А. В. Якимова]].
 
[[Быдӟым Октябрь социализмо революция]] бере Ватка губернилэн кивалтон но музъемъёслы люкон югдурез воштӥськыны кутскиз.
 
* 1918-тӥ арын кылдытэмын Советск уезд.
* 1919-тӥ арын Лымшор Ватка гурезь округ кылдыто.
 
* 1920-тӥ арын Алабго, Сарапул но Глаз уездъёсын ӵош Малмыж, Уржум но Яранск уездъёслэн ог люкетъёссы [[Пермь шаер|Пермь губерние]], [[Татарстан|Татреспубликае]], [[Удмуртия|Вотской]] но [[Марий Эл|Мариийской]] автономи округъёсы пыризы.
1919-тӥ арын Лымшор Ватка гурезь округ кылдыто.
* 1921-тӥ арын кылдытэмын Омутнинск уезд.
 
* 1923-тӥ арын Орлов уездлэсь нимзэ Халтурин нимен вошто.
1920-тӥ арын Алабго, Сарапул но Глаз уездъёсын ӵош Малмыж, Уржум но Яранск уездъёслэн ог люкетъёссы [[Пермь шаер|Пермь губерние]], [[Татарстан|Татреспубликае]], [[Удмуртия|Вотской]] но [[Марий Эл|Мариийской]] автономи округъёсы пыризы.
* 1924-тӥ арын Советск уезд, 1928-тӥ арын Уржум уезд быдтэмын.
 
* 1929-ти арын Ватка губерния но вань уездъёсыз быдтэмын, музъемез Кенешо Союзлэн пӧртэм шаеръёсаз пыртэмын.
1921-тӥ арын кылдытэмын Омутнинск уезд.
 
1923-тӥ арын Орлов уездлэсь нимзэ Халтурин нимен вошто.
 
1924-тӥ арын Советск уезд, 1928-тӥ арын Уржум уезд быдтэмын.
 
1929-ти арын Ватка губерния но вань уездъёсыз быдтэмын, музъемез Кенешо Союзлэн пӧртэм шаеръёсаз пыртэмын.
 
[[Категория:Россия]]