Бесерманъёс:версиослэн висъяськемзы

Пушкесэз ӵушемын Пушкесэз ватсамын
ч-п робот добавил: lt:Besermanai
EmausBot (вераськон | Ваёсъёс)
ч-п робот косметические изменения
1-тӥ чур:
'''Бесерманъёс''' – [[Удмуртия|Удмуртилэн]] [[Юкамен ёрос (Удмуртия)|Юкамен]], [[Балезино ёрос (Удмуртия)|Балезино]], [[Глаз ёрос (Удмуртия)|Глаз]], [[Яр ёрос (Удмуртия)|Яр]] но куд-ог мукет ёросъёсын улӥсь калык. Лыдзы – ог 3 сюрс адями (2002).
 
== Бесерманъёслэн историысьтызы ==
 
Волга-Урал шаерлэн историяз ''бесерман'' ним нырысь тодмо луэ XIV-XV дауръёсы кылдытэм ӟуч истори ошмесъёсысь: отын вераськон мынэ [[Кузон ханство|Кузон ханствоын]] улӥсь кыӵе ке «бесерменъёс» сярысь ''(бесермены)''. Со тюрк выжыысь потэм бесерменъёслэн историзы меӵак герӟаськемын [[Арча музъем|Арча музъемлэн]] историеныз. Нимзы ваньмызлы тодмо ''мусульман'' шуон кыл бордысь потэмын (тюрк кылъёсын со ӵемысь ''busurman'', ''büsürmen'' но мукет та выллем формаосын уже кутӥське).
 
XIV-XVI дауръёсы со бесерменъёслэн куд-ог люкетсы, азьвыл [[Волга Булгария|Волга Булгарилэн]] музъем вылаз пуромем лек ожъёсын сэрен ([[Зарни Урдо|Зарни Урдоысь]] феодалъёслэн ваче жугиськемзы; ӟуч князьёслэн но ушкуйникъёслэн омырскемъёссы; эмир [[Тимур|Тимурлэн]] азьвыл булгар музъеме лыктэмез но мукет), Ватка йылэ тубыса, Чупчи уллапала пумен кӧчыны кутскизы, но собере мукет тюрк выжыосын валче чупчи бигеръёслэн ([[Кариноысь бигеръёс|Кариноысь бигеръёслэн]]) субэтносазы пыризы.
11-тӥ чур:
Озьыен, туала бесерманъёслэн вашкала песятайёссы Ар музъемысь потэм тюрк выжыосын ӵош ик («бесерменъёсын») туала улон интыязы лыктӥллям. Со тюрк (булгар?) выжыослэсь соос асэстӥллям нимзэс но.
 
== Удмуртъёслэсь висъяськемзы ==
 
[[Бесерман кыл|Кылзыя]] удмуртъёслы соос туж матын ке но, сётаки бесерманъёс – удмуртъёс ӧвӧл. Удмуртъёслэсь соос висъясько:
 
=== Ас валамзы ласянь ===
 
Бесерманъёс асьсэос верало удмуртъёс луымтэзы сярысь. Асьсэды соос ноку уз шуо: «удмурт», одно «бесерман» шуозы. Азьвыл (ӵем дыръя али но) бесерман пи кышно басьтэ вал бесерман выжыысь гинэ, удмуртъёс пӧлысь уг басьты вал. Бесерманъёс удмуртъёсын артэ ке но уло, но тросаз учыръёсы нимаз гуртъёсын. Ваньзэ тае лыдэ басьтыса, 1926 аре ортчем Вань Союзысь калыкез лыдъян дыръя соосты нимаз калык шуыса лыдъяллязы ини. Собере нош: «Бесерманъёс – нимаз калык ӧвӧл, а удмуртъёслэн оглюкетсы, этнографической группазы» шуыса малпаны косэмын вал. 1993 арысен бесерманъёсты Удмурт Республикаысь Вылӥ Кенешлэн пуктэмезъя нош ик нимаз калыкен лыдъяло.
 
=== Калык осконъёс ласянь ===
 
Бесерманъёслэн калык осконъёссы матын луо удмурт калык осконъёссылы, но кык ласянь соос туж висъясько: бесерманъёслэн [[воршуд|воршудъёссы]] вылымтэен но бесерман калык осконъёсы пырем куд-ог мусульман валатонъёс ванен.
 
=== Дӥськут ласянь ===
 
Бесерман нылкышноослэн дӥськутсы тусызъя но терминологиезъя удмурт нылкышно дӥськутлэсь чылкак мукет. Со туж кельше чуваш нылкышноослэн дӥськутсылы.
 
[[CategoryКатегория:Удмуртиысь калыкъёс но кылъёс]]
 
[[de:Bessermenen]]