Екатеринбурглэн историез:версиослэн висъяськемзы

Пушкесэз ӵушемын Пушкесэз ватсамын
ч-п переименовал Катьырнакарлэн историез в Екатеринбурглэн историез поверх перенаправления
ч-п Робот: Автоматизированная замена текста (-Выльсибирск +Новосибирск & -Катьырнакар +Екатеринбург)
1-тӥ чур:
1723-тӥ арын [[Исеть]] шур вылын завод-крепость ӝутыны чакламын. Вуоно городлэсь интызэ бырйиз [[В.Татищев]]. Заводлы улон шокчиз [[В. де Геннин]]. Екатерина II-тӥ императрицалы сӥзьыса, карлы [[КатьырнакарЕкатеринбург]] ним сётэмын.
Завод ыргон, чугун но корт поттыны чакламын вал. Озьы ке но 1808-тӥ арын КатьырнакарЕкатеринбург завод ворсамын вал.
 
XVIII-тӥ дауре [[КатьырнакарЕкатеринбург]] азинске Урал но Сибирь улосъёслэн горно-промышленной шоркарез луыса.
 
1738-тӥ арын изэз шерон мастерской усьтэмын, кудзэ 1761-тӥ арын гранильной фабрикаозь паськытатӥзы.
 
1726-тӥ арын ыргонлэсь коньдон дурыны кутско. Россиысь огъя коньдон кулэлыклэсь 80 % люкетсэ потто вал КатьырнакарынЕкатеринбургын. 1876-тӥ арын заводэз ворсазы.
 
1761-тӥ арын Сибирской почта тракт ортчиз.
 
1781-тӥ арын КатьырнакарлыЕкатеринбурглы Перма губерниысь уездной кар статус юнматӥзы.
 
1807-тӥ арын «гурезь ужъёсъя кивалтӥсь город» статус юнмато. Со арысен Урал гурезъёс которысь вань мастерскойёссын, фабрикаосын, заводъёсын КатьырнакарысенЕкатеринбургысен кивалтыны кутско.
 
1839-тӥ арын маханикая фабрикаын поттыны кутско питранъёсты но турбинаосты, паровой машинаосты, кортэз вандӥсь станокъёсты. 1874-тӥ арын та производство но ворсамын вал.
18-тӥ чур:
Вузкорон удыс но вылӥ чотын лыдъяське вал – сӥлен, майталэн, куэн, кортэн паськыт вузкарон радъямын вал.
 
1820-тӥ арын КатьырнакарысьЕкатеринбургысь купецъёс зарни приискъёс борды кутско. 1826-тӥ арын Яким Рязанов нырсетӥ купец луиз, кудизлы сётэмын вал ас понназ зарниез поттон промышленностез радъяны. Бордаз ӥтиськизы Ф.Казанцев, С.Баландин, Т. Зотов.
 
1863-тӥ арын горной кар статуссэ ыштэмез бере, КатьырнакарынЕкатеринбургын азинскыны кутскизы мукет удысъёс но (сиён-юон, транспорт, услугаосъя сфера). Тужгес азинскиз банкен герӟаськем удыс. 1827-тӥ арын Сибирской вузкарон банк – Россиысь тужгес бадӟым банк луиз.
 
1878-тӥ арын КатьырнакарэЕкатеринбургэ чугун сюрес вуэ. Кузон пала нуись чугун сюрес вуттэмын вал 1920-тӥ арын гинэ
1904-тӥ арлы КатьырнакарынЕкатеринбургын 49 промышленной предприятие но 300 пала мастерскойёс лыдъясько вал.
 
1917-тӥ арын большевик кивалтэт юнматэмын вал "виртэк". 1918-тӥ арын 16 но 17 пӧсьтолэзье КатьырнакарЕкатеринбург котырын Николай II-тӥлэсь семьязэ виё.
 
Граждан ож бере заводъёслэн ужзы ӧз воштӥськы.
 
1923-тӥ арын КатьырнакарЕкатеринбург Урал областьлэн шоркарез луиз. 1924-тӥ арын Свердловск ним юнматэмын. 1934-тӥ арын Урал областлэсь нимзэ [[Свердловской область]]лы воштӥзы.
 
Пятилетка дыръёсы промышлtнность азинскыны кускиз. Ӝутэмын вал выль заводъёс (секыт машинаосты поттон завод, Уралэлектромашина, Уральской турбомоторной завод но мукетъёсыз).