ПапиУдмурт АССР-ысь Ува ёросысь бырем удмурт гурт. Интыяськиз Увалэсь 16 километрлы но Бадӟым Каркалай гуртлэсь 2 километрлы палэнын, Калёгурезьлэн уйпал бамаз. Гуртын кык ошмес огазеяса Папи шур бызьыны кутскылӥз. Таиз шур гуртлы ним сётӥз.

Бырем гурт
Папи гурт
57°01′05″ с. ш. 52°21′32″ в. д.HGЯO
Кун Россия
Историез но географиез
Прочее
Быдтон дыр 1979 ар
Папи гурт на карте<div class="ts-ПозКарта-метка" style="
 left:Выражениын янгыш: тодмамтэ кыл «strong».%;
top:Выражениын янгыш: тодмамтэ пунктуаци пус «[».%">
Папи гурт
Папи гурт

Историез Тупатыны

Тукля воршудысь удмуртъёс луизы нырысь улӥсьёс гуртын. Соос 1843-тӥ арын кӧня ке семьяен Вуж Тукляысь кошкизы. Бӧрысь та семьяос фамилиосты нуыны луизы: Сапаровъёс, Зубаревъёс Ляминъёс но Устиновъёс.

Генеральной межевание бере 1870-тӥ арын гуртлы 477 десятинаем музъемез сётӥзы.

Гурт дорын шунды пуксён, шунды ӝужан но лымшор палъёслань лудъёс кыллизы. Соос нимаськылӥзы гуртъёсъя, кытчы Папиысь сюресъёс нуизы — Вамьяпал, Папилуд (Каркалайпал), Тукляпал. Гуртысен уйпаллань, туж трос нюкъёсын турнан но пудо возён интыос вал — Лопшась, Бадӟым Еренюк, Пичинюк, Мурнюк. Папи шурлы нялтас, армесын пыш но етӥн чӧлтылӥзы, та интыез Пышты нимаса.

1885-тӥ арын гуртын 17 корка вал. Со луиз шунды пуксён палысен шунды ӝужан паллань кыстӥськем кыкнапалъем ни ульча.

Со дырын лэсьтэм планировка возиськылӥз трос мукет аръёс ӵоже. Урамлэн шунды ӝужан палэз нимаськиз Валпал, шорез — Зубарвадес (Зубаревъёслэн кӧня ке корказы отын вал), шунды пуксён палэз — Ограбер (Аграфена нимъя). Ульча пумъёс пыдсаськизы капкаосын. Кыз пу нюлэсын интыяськиз Пудошай. Соиз нюлэсын ик вӧсяськизы но, вашкала выжыосты буре вайылыса. Тазьы ортчылӥз Валсётем — огъя гурт праздник.

Папиын вуко ӧвӧл, соин ик тысь изылӥзы Итчи-Вамья гуртын.

Уйпалын, нюръёс сьӧрын, вуж пужым нюлэсын эгыр сутӥзы но сир поттӥзы. Соосыз келязы Иж заводэ.

1920-тӥ арын гуртын 31 корка но 205 улӥсь вал, ваньзы — удмуртъёс. Сельсоветъёсыз кылдытон бере Папи гурт Мушковайлэназ пыриз.

1933-тӥ арын «Удмурт» колхоз кылдӥз. Гуртын ыж но вал гидъёс сяна бадӟым фермаос но пудо гидъёс ӧвӧл. Колхозлэсь скалъёссэ но парсьёссэ возьылӥзы улӥсьёслэн гидъёсазы. Сергей Ляминлэн кеносаз вузкаронни вал. Морозовъёслэн вить борддоръем коркаязы медпункт интыяськиз. Озьы ик гуртын колхоз но частной пасекаос вал, шурлы матын кебит сылӥз.

1944-тӥ арын Папиын усьтӥськиз начальной школа, сое интыязы одӥг коркан колхоз контораен ӵош. Одӥг классын ог 10-15 дышетскисьёс дышетскизы.

Ижкарысен Уваозь чугун сюрес лэсьтонэн сэрен вуж дышем улон куашканы кутскиз.

1940-тӥ аръёсын улӥсьёс трос ужазы Каркалай леспромхозлэн корано нюлэсаз.

Гуртын клуб ӧвӧл бере, егитъёслэн шудон интызы луиз Калёгурезь, кытын кык тополь но беризь сылӥзы.

1950-тӥ арын гурт луиз Азин нимо колхозлэн бригадаез. Колхоз интыяськиз Каркалай гуртын. Соин ик отчы пудоез келязы. Таос аръёсын егитъёс вордскем гуртысь кошкыны кутско. 1959 арын татын 137 улӥсь гинэ кылиз.

1963-тӥ арын «Увинский» пудо сюдӥсь-вордӥсь совхоз кылдӥз. Шор одворичалэсь 35 километрлы палэнын интыяськем гурт перспективатэк луиз. Улӥсьёс гуртысь огмылкыдысь кошко. Толэзьлы быдэ 3-4 семья Папиез кельтылӥз. Соос вуылӥзы Бадӟым Каркалайе но Увае, собере Казахстанэ, Улӥ Поволжьее.

1965-тӥ арын гуртысь берпум улӥсьёс кошкизы — Устиновъёслэн но Дмитрий Муравьёвлэн семьяоссы.

Документъёсъя Папи гуртэз быдтӥзы 14 ар улыса гинэ — 27-тӥ декабре 1979 арын.