КамРоссиысь но Европаысь бадӟым шур: бызе Удмуртилэн, Пермь шаерлэн, Киров улослэн но Татарилэн музъем вылтӥзы. Усе Волгае (Куйбышев водохранилищелэн Кам сюмаз). Кузьдалаезъя со Европаысь шуръёс пӧлын 7-тӥ интыын луэ.

Кам
Кам Завьял ёросын
Кам Завьял ёросын
Кытӥын бызе Удмуртия, Киров улос, Пермь шаер, Башкортостан, Татарстан
Йылыз Кулига черкогурт, Кез ёрос
Усён вожез Волга
Вулюкаськон (зарезь) Каспий зарезь
Кузьдалаез 1 805 км
Ву люкаськон музъемлэн быдӟалаез 507 000 км²
Чукинлыкез 0,11 м/км
Йылызлэн ӝуждалаез 335 м
Усён вожезлэн ӝуждалаез 36 м
Ву быдтон 4100 м³/с
ВикиCommons-ысь та темалы кельшись бам

Кам — Удмуртиысь тужгес но бадӟымез шур. Удмурт шаерлэн кунгожъёсаз со 215 иськем кузя бызе. Со пӧлысь 35 км шурлэн кутсконэзлы усе, кылемез 180 км — Камлэн шор люкетаз[1].

Кузьдалаез Тупатыны

Россилэн кун ву реестрезъя Камлэн официальной кузьдалаез туннэ 1 805 иськем[2]. Азьло, водохранилищеос лэсьтӥськытозь, шурлэн кузьдалаез 2030 иськем вал[3]. Нош Волгаез Каме усись шурен лыдъясалзы ке, соку кузьдалаез ог 3800 иськем луысал.

Географиез Тупатыны

Камлэн йылыз Тупатыны

Шурлэн йылыз Удмуртилэн уйпалаз, Вылӥ Кам вырйылын кылле. Кам потэ ньыль ошмесысь, кудӥз интыяськемын Кез ёросысь Кулига черкогуртлэн пумаз. Собере со бызе уйшор но шунды пуксён пала Кез но Балезино ёросъёслэн уйпал музъемтӥзы. Удмуртиысь кошкыса, Кам Киров улослэн уйпал-шундыӝужан палтӥз бызе. Верхнекамской ёросын шур Пермь шаер пала кожа. Пермь шаерлэн Коми-Пермяк округаз Кам бызе шунды пуксён палась шунды ӝужан пала. Чердынь ёросын, Пильва шурен огазеяськыса, Кам лымшор палагес бызьыны кутске.

Оглом, шурлэн кутсконэз читыр-котыр луэ, тудвозьёсаз ӧртыос вань.

Шор Кам Тупатыны

Вишераен валчеяськыса, Кам трос вуо шур луэ. Пермьысен Чайковск кар дорозь со бызе лымшор но шунды пуксён пала. Чайковскысь потэмез бере Кам, паськыт шурлы пӧрмыса, Удмуртие берытске. Удмурт шаерын со, лымшор пала ӧръяськыса, бызе Вотка, Завьял, Сарапул, Камбарка но Каракулино ёросъёслэн музъемъёстӥзы.

Камлэн уллапалыз Тупатыны

Тӧдьы Камен огазе кариськыса, Кам Татарстанэ пыре. Отӥ со бызе 15 иськемозь паськыт нёжал кузя, шунды пуксён пала. Камлэн ӧрыз отын — 450—1200 метр пасьта, рукавъёслы ӵем вайяське. Татарстанысь Мамадыш ёросын, Нижнекамск карлэсь шунды пуксён палан Каме усе солэн тужгес но бадӟым бурпал притокез — Ватка шур.

Ченгешон: Кам яке Волга Тупатыны

Кам луэ Волгалэн ваез (притокез) шуыса, зэмос факт сярысь кадь котькытын гожъямын. Со куспын та малпан наукалы ляб тупа. Камен Волгаен огазеяськыкузы, тросэзъя гидрографи тодметъёсъя ӵапак Кам луэ валтӥсез шур, нош Волгаез Камлэн тужгес но бадӟым ваеныз лыдъяно[4][5].

Зэм ик, Камлэн но Волгалэн валчеяськон интыязы Камлэн ву быдтонэз — 4300 м³/с, нош Волгалэн — 3100 м³/с. Волгалэн но Камлэн огазеяськонзы дорозь Кам ӧрлэн кузьдалаез луэ 2030 км, Волгалэн кузьдалаез 1390 км гинэ[6].

Камлэн йылызлэн ӝуждалаез — зарезьлэсь 335 метрлы вылӥын, нош Волгалэн йылызлэн ӝуждалаез — 228 метрлы гинэ. Волгалэн бассейнэзлэн шорлыдо но абсолютной ӝуждалаосыз Кам бассейнлэсь лапеггес, угось Камлэн бассейназ Урал гурезьёс интыяськемын.

Огазеяськымтэ шуръёслэсь ву люкаськон площадьёссэс ӵошатоно ке, соку гинэ Волга Камлэсь бадӟымгес луоз (658,9 сюрс км² но 536,9 сюрс км²). Со вие ик таӵе бадӟым площадьысь Волга 66,5 сюрс шурез гинэ огазе каре, нош Кам — 73,7 сюрссэ.

Валэктонъёс Тупатыны

  1. Удмурт Элькун: Энциклопедия / гл. ред. В. В. Туганаев. — 2-е изд., испр. и доп. — Ижевск : Удмуртия, 2008. — С. 378—379. — 2200 экз.
  2. Государственный водный реестр: река КАМА (ӟуч)
  3. Судоходные реки России(ӟуч)
  4. Волга — Энциклопедия(ӟуч) Эскеремын 2019-07-23 аре
  5. Комлев А. М., Черных Е. А. Реки Пермской области. — Пермь, 1983. — С. 7—43.
  6. Волга: Факты о России(ӟуч) Эскеремын 2020-01-18 аре